Begin jij zomaar met schrijven omdat je 'wel weet wat je wilt vertellen', of heb je al een structuur in de steigers staan? Weet je bijvoorbeeld hoe je antwoord gaat geven op de vragen die je lezer in zijn hoofd heeft?
Tekststrategie
Via Direct Duidelijk kwam ik terecht bij Tekststrategie. Dit is een methode waarbij je pas gaat schrijven als je weet wat je gaat schrijven.
"Hoe bedoel je, ik weet toch wat ik ga schrijven?"
Helaas is dat in de meeste gevallen niet waar. Je weet wel over welk onderwerp je gaat schrijven, maar vaak denk je niet voldoende na over wat je met je tekst wilt bereiken.
Met Tekststrategie doe je aan tekstvoorbereiding: je bepaalt je doelen en je legt je keuzes vast. Pas daarna ga je schrijven. Eerst denken, dan schrijven dus. Logisch eigenlijk.
Ik verwijs er zelf ook regelmatig naar, dat het slim is om eerst wat dingen op een rijtje te zetten. In mijn artikel Zo kun je zelf je website verbeteren zeg ik bijvoorbeeld:
"Webteksten verbeteren begint niet met schrijven. Dat begint met uitzoekwerk. Met heel veel vragen stellen. Met diep nadenken. Om je website te verbeteren, moet je eerst weten wat je precies wilt vertellen."
In mijn artikel Deze methode voor tekstschrijven is onfeilbaar schrijf ik:
"Met de 5W1H-methode vergeet je in je teksten geen belangrijke zaken. Voordat je publiceert beantwoord je zes vragen. Je lezers zullen je dankbaar zijn!"
Mijn stappenplan Hoe schrijf ik een goed artikel begint met 1. Bepaal het doel van je artikel, 2. Houd in je hoofd voor wie het artikel is bedoeld en 3. Bedenk de vorm van het artikel.
Maar de uitgebreide website Drie Denkstappen van Marian Stoppelenburg, eigenaar van Consonante Communicatie en ontwikkelaar van de methode voor tekststrategie, geeft wel een hele duidelijke manier om hiermee aan de slag te gaan.
Tekstvoorbereidingsformulier
"Het TVF (tekstvoorbereidingsformulier) is de tool bij de methode voor tekststrategie: 'Drie Denkstappen naar Sterke Teksten'. Deze tool is voor iedereen gratis beschikbaar. De tool helpt je veelgehoorde tips in praktijk te brengen. Bijvoorbeeld 'verplaats je in de lezer'. Prima tip. Die tip ken je ongetwijfeld, maar hoe dóe je dat? Hoe verplaats je je in de lezer? Het TVF helpt je hierbij."
Als iedereen een dergelijke methode zou gebruiken, dan zou mijn werk als (eind)redacteur meteen een stuk eentoniger zijn! Dan is mijn missie voltooid en hoef ik geen orde meer te scheppen in tekstuele chaos! Dan is het alleen nog aan mij om spelling en grammatica te verbeteren. Wat een toekomstbeeld!
En ik denk ook zeker dat dit mogelijk is. Als alle studenten en onderzoekers leren om eerst te denken en dan pas te schrijven.
Alhoewel het altijd verstandig is om nog iemand naar je tekst te laten kijken, want vier ogen zien meer dan twee ogen. In mijn artikel Zelf redigeren met behulp van 4 woorden schrijf ik:
"Wanneer je onderzoeksrapport af is, ben je nog niet klaar. Redigeer je rapport met een frisse blik. Zo zorg je voor een goede verbeterslag. Hoe? Kijk naar structuur, samenhang, consistentie en leesbaarheid."
Ik heb het TVF inmiddels gedownload. Binnenkort wil ik het een keer gaan gebruiken en hierover mijn ervaringen delen. Maar een eerste blik op het document is wel even schrikken. Er staat ZO VEEL informatie op. Je zou haast bij voorbaat het bijltje er al bij neergooien.
Lees je te laat over het TVF, vind je het document te overweldigend of wil je geen 1,5 uur vrij maken voor een gratis workshop over tekststrategie, dan heb ik hier nog een andere goede tip voor je. Die komt uit mijn artikel 1 Onbetwistbare reden om je tekst niet te laten redigeren:
"Soms is er zoveel te verbeteren aan een tekst, dat je het eigenlijk geen redigeren meer kunt noemen. Dan kan een redacteur zich zó uitleven, dat hij je tekst compleet zou kunnen herschrijven. Laat hem dit dan ook doen!"
Zelf leren hoe je dit doet, zet voor je verdere leven natuurlijk meer zoden aan de dijk. Maar we weten het allemaal: de mens is vaak een lui wezen. En mensen die niet lui zijn, geven er de voorkeur aan om alleen die dingen te doen die ze écht leuk vinden. Hoe dan ook: aan ieder mens is gedacht. Leer het zelf, besteed het uit, of doe beide tegelijk in een overgangsfase.
Twaalf tips voor sterke teksten
Voel je inmiddels wel de aanstekelijke energie om aan de slag te gaan met tekststrategie? Als uitsmijter volgen hier nog 12 algemene tips van Marian, gebaseerd op de principes van tekststrategie:
- Eerst denken, keuzes vastleggen en daarna pas schrijven
- Bedenk wat jouw lezer weet, wil, vindt en kan vóór het lezen
- Bedenk wat je lezer moet weten, voelen en doen ná het lezen
- Geef antwoord op de vragen die je lezer in zijn hoofd heeft
- Start je verhaal met de kern, val met de deur in huis
- Houd woorden bij elkaar, die bij elkaar horen
- Formuleer positief, beeldend, direct en actief
- Vermijd passieve constructies en naamwoordconstructies
- Vermijd onnodig gebruik van 'zullen', kunnen, willen, dienen, etc
- Beperk het gebruik van bijvoeglijke naamwoorden en uitroeptekens
- Gebruik witregels, tussenkopjes, opsommingen en tabellen om de tekst toegankelijk te maken
- Kies beeldmateriaal dat de kernboodschap versterkt
In hoeverre volg jij dit stappenplan al bij het schrijven van jouw teksten?
